Ανθίβολα...Ανθίβολα

Σχέδια µε «πατρόν» δεξιοτεχνών αγιογράφων από την Ήπειρο άφησαν τα ίχνη τους στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια, σε τοιχογραφίες και εικόνες σε ορθόδοξους ναούς. Ιχνη που ακολουθεί το βιβλίο «Ανθίβολα από τους Χιονιάδες».

Από το ορεινό χωριό των Χιονιάδων µε τους µόλις 400 κατοίκους, τον 18ο και τον 19ο αιώνα µια οµάδα ή «κολεκτίβα» δεξιοτεχνών του σχεδίου και της αγιογραφίας κίνησε για να διαδώσει την τέχνη της θρησκευτικής ζωγραφικής στον ελλαδικό χώρο και τα Βαλκάνια. Οι ζηλευτοί τεχνίτες, µε ανθίβολα (σχέδια «πατρόν» αγιογραφιών) στις αποσκευές τους, ταξίδευαν από τη Βορειοδυτική Ελλάδα, τη Θεσσαλία, το Άγιον Όρος έως την Αλβανία και τη Βουλγαρία, τοιχογραφούσαν εκκλησίες και φιλοτεχνούσαν φορητές εικόνες, διατηρώντας το ορθόδοξο χριστιανικό πνεύµα ζωντανό στην οθωµανική επικράτεια.

Είκοσι τέσσερα ανθίβολα και σχέδια µεγάλων διαστάσεων, τα οποία ανήκουν στην πολύτιµη Συλλογή Μακρή - Μαργαρίτη, µπήκαν στο µικροσκόπιο της αρχαιολόγου δρος Ανδροµάχης Κατσελάκη και της ιστορικού Βυζαντινής Τέχνης καιθεολόγου Μαρίας Νάνου, µε σκοπό να ανιχνεύσουν τις βυζαντινές ρίζες της ζωγραφικής τέχνης στον ελληνικό και βαλκανικό χώρο. Στις 414 σελίδες του βιβλίου «Ανθίβολα από τους Χιονιάδες», εξηγούν πώς τα εύθραυστα και σηµαντικά αυτά σχέδια συναντώνται σε τοιχογραφίες και φορητές εικόνες ναών στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια.

Και µάλιστα πολλές φορές τα ίδια ακριβώς σχέδια, που «ξεπατικώνονταν» στους τοίχους ή στο ξύλο, συναντώνται σε διαφορετικούς ναούς – και διαφορετικές εποχές. Τα έργα που παρουσιάζονται στο βιβλίο προέρχονται από τοπικά καλλιτεχνικά εργαστήρια της Βορειοδυτικής Ελλάδας και της Νότιας Βαλκανικής και βρέθηκαν στο αρχείο του αγιογράφου Ανέστη Γιαννούλη από το Ασηµοχώρι Ιωαννίνων. Ο πατέρας του, Παύλος Γιαννούλης, µαθήτευσε σε χιονιαδίτες ζωγράφους και συγκεκριµένα στους αδελφούς Χριστόδουλο και Θωµά Μαρινά. Ο Ανέστης Γιαννούλης χαρακτήριζε τα σχέδια του εργαστηρίου των Μαρινάδων «πλούτο γνώσεων» και «επιγραφοσυνταγές».

Ο πρώτος γνωστός χιονιαδίτης ζωγράφος είναι ο Κώνστας– ο οποίος ταυτίζεται πιθανότατα µε τον Κώνστα Θεοδόση. Το πρώτο ενυπόγραφο έργο του είναι η εικόνα του Αγίου Γεωργίου στο τέµπλο του ναού της Κοιµήσεως της Θεοτόκου στη Βούραµπιανη, κοντά στους Χιονιάδες, και χρονολογείται το 1747.

Οι χιονιαδίτες ζωγράφοι ασκούσαν οικογενειακά την τέχνη τους και κληρονοµούσαν τα σχέδια των προγόνων τους, που λειτουργούσαν ως πατρόν, καθοδηγώντας το χέρι του καλλιτέχνη.Ο χιονιαδίτης ζωγράφος Ζήκος ήταν ο πρώτος που απεικόνισε τον νεοµάρτυρα Γεώργιο εξ Ιωαννίνων, δεκατρείς µέρες µετά τον θάνατό του το 1838.